Losing my Religion // Marquez, Tarkovsky, Κομμουνισμός, Pierre et Gill και Αναγέννηση. Κάνας άλλος;
Rem, classic οκ. Τις προάλλες λοιπόν σκέφτηκα να το ακούσω, έτσι γιατί είχε περάσει καιρός. Οπότε youtube στην νέα και πολύ ντούπερ τηλεόραση. Το βάζω λοιπόν και αράζω. Και μένω. Αρχίζω να διακρίνω μυστήρια καδραρίσματα (και κυριολεκτώ με το καδραρίσματα), φωτισμούς και περίεργες υφές και πολλά πολλά άλλα. Αρχίζω να ψυλλιάζομαι. Το βλέπω ξανά. Και ξανά. Αποφασίζω λοιπόν να το ερευνήσω.
ΕΚΠΛΗΞΗ
Ξεκινάω από τη wikipedia που έχει πράγματι μία αναφορά στις επιρροές του -εντελώς καβαλημένου-Ινδού σκηνοθέτη Tarsem Singh Dhandwar, Caravaggio, Tarkovsky… Αχά. Συνεχίζω… κάπου αλλού διαβάζω Βερμέρ. Κάπου αλλού διαβάζω Ρώσικες αφίσσες. Κάπου αλλού Ινδική τέχνη-χμμμ-, Saint Sebastian. Αυτό ήταν. Ήρθε η ώρα του καρέ καρέ και της αυτοψίας.
ΑΥΤΟΨΙΑ
Δείτε το και ξεκινάμε την ανάλυση
ΥΠΟΘΕΣΗ
Στην εισαγωγή του βίντεο υπό τους ήχους της Θυσίας του Tarkovsky (21:30 στην ταινία) γνωρίζουμε τον κόσμο των REM. Έναν από τους τέσσερις κόσμους που θα διαδράσουν. Στη συνέχεια γνωρίζουμε τους κόσμους: των Κομμουνιστών, των Θεών και τον Αναγεννησιακό κόσμο.
Στον κόσμο των Θεών φυσικά, ένας γερασμένος άγγελος με τεράστια φτερά έχει αράξει πάνω σε ένα νεότερο. Νομίζω μπορείτε να διακρίνετε τα μικρούτσικα φτεράκια του νέου άγγελου σε σχέση με τα πραγματικα τεράστια φτερά του ηλικιωμένου. Εικάζεται ότι αυτός ο γερασμένος άγγελος βασίζεται στην ιστορία του Gabriel Garcia Marquez, “Ένας πολύ ηλικιωμένος άνδρας με τεράστια φτερά”.
Άξαφνα τυφλώνεται από ένα προβολέα του Κομμουνιστικού κόσμου και πέφτει στη γη στον Αναγεννησιακό. Έτσι ξεκινάει και η κόντρα ανάμεσα στους κόσμους που βλέπουμε σε όλο το βίντεο.
Το συγκρότημα που είναι αναγκασμένο να διηγηθεί την ιστορία και θρηνεί εξ’αρχής. Το ανατολικό μπλοκ που ξέρει ότι υπάρχουν φτερά και προσπαθεί να τα φτάσει, ανταυτού φτιάχνει σιδερένια φτερά που δεν μπορούν να πετάξουν. Τον Αναγεννησιακό κόσμο που έχει τον “άγγελο” και τον ανακρίνει, τον εξευτελίζει και τον σκοτώνει. Και τους θεούς που κοιτάνε από πάνω λυπημένοι για την ανικανότητα των ανθρώπων.
ΑΝΑΛΥΣΗ
Εν γένει λοιπόν έχουμε τους 4 αυτούς κόσμους/ θεματικούς άξονες, να αντιστοιχούν σε 4 άξονες απεικόνισης.
1. Ο κόσμος των REM δημιουργείται από την εγγύτητα στον Ταρκόφσκυ με κύρια αναφορά τη Θυσία και τον Καθρέφτη, αλλά και τον Stalker.
2. Ο Κομμουνιστικός κόσμος συντίθεται από στοιχεία κυρίως από την ΕΣΣΔ όπως “επαναστατικές” αφίσσες ή σκηνές σε ταινίες.
3. Ο κόσμος των Θεών, παρουσιάζεται με την αισθητική, το στήσιμο και χρώμα των David LaChapelle & Pierre et Gilles, με λίγο εσάνς Ινδίας.
4. Ο Αναγεννησιακός κόσμος, όπως λεει και το ονομά του απεικονίζεται με βάση ποιον άλλο, τον Caravaggio κυρίως.
Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΩΝ REM:ΤΑΡΚΟΦΣΚΥ
Μεγάλη επιρροή από όσα διάβασα θεωρείται από όλους η Θυσία. Πάρτε ως παράδειγμα το ως άνω πλάνο ας πούμε… την προοπτική του, τον τοίχο και την υφή του, τις θέσεις των ανθρώπων, το μεγεθός τους σε σχέση με όλο το κάδρο, τον έντονο φωτισμό στο κέντρο. Γενικότερα διάφορες σκηνές της εν λόγω ταινίας (αλλά και δευτερεύοντως του Καθρέφτη και του Stalker ίσως λόγω των φωτισμών(chiaroscuro βλέπε Αναγεννησιακό κόσμο) έχουν υπάρξει τεράστιες επιρροές του βίντεο: τόσο οι επιλογές όσο και οι θέσεις αντικειμένων και ανθρώπων, οι εναλλαγές τους, ταχύτητες, καδραρίσματα.
ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ: ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΕΧΝΗΣ
Συνεχίζουμε με κομμουνισμό, κόκκινες σημαίες, αμόνια, σιδερένιες υδρόγειοι ή ατομικές δομές. Τα έργα τέχνης από τα οποίες δημιουργούνται αυτά τα καρέ είναι πάρα πολλά και ποικίλουν σε μορφές, γλυπτική, κεραμικά, ζωγραφική, αφίσσες και είχαν δημιουργηθεί σε μία πλειάδα χρονικών περιόδων: στον πρώτο παγκόσμιο, στον δεύτερο, σε ολυμπιάδες αλλά και στην εποχή του ψυχρού πολέμου όπως και οι ταινίες. Τα πρόσωπα γενικά σε πρώτο πλάνο είναι αγέρωχα και επιβλητικά, νηφάλια, κοιτούν πάντα σε τρεις άξονες σε γωνία 90 μοιρών, είτε κατευθείαν στην κάμερα, είτε δεξιά έίτε αριστερά. Συνολικά ολόκληρες οι ανθρώπινες φιγούρες παίρνουν χαρακτηριστικές στάσεις και εκφράσεις που χρησιμοποιούνταν στην τέχνη της ΕΣΣΔ και των χωρών του Ανατολικού μπλοκ.
Κορυφαίο: τραγιάσκες και σκούρα πουκάμισα.
ΚΟΣΜΟΣ ΤΩΝ ΘΕΩΝ: DAVID LACHAPELLE / PIERRE ET GILLES / ΙΝΔΙΑ
Ο κόσμος των Θεών περιστρέφεται και καθορίζεται απόλυτα μορφολογικά από αυτή την πολύχρωμη, υπερφωτισμένη αισθητική και στήσιμο των Pierre et Gilles και την θεματική του La Chapelle. Oι Pierre & Gilles είναι γνωστοί για τα στησιματα με βάση τις αποχρώσεις του μπλε και του κόκκινου πάνω από υπόβαθρα ονειρικά με υπέροχους ουρανούς με τα γνωστά και ως Magrittια σύννεφα (ε ρε Άλεξ). Όπως επίσης και το πλήθος αντικειμένων που υπονοούν πάντα μία βαριά λουξότητα και μεγαλοπρέπεια. Είτε ως ντεκόρ είτε πάνω στο μοντέλο.Να σημειώσουμε επίσης ότι τις περισσότερες φορές τα αντρικά τους μοντέλα είναι γλυπτά και τα ίδια από μόνα τους.
Ο La Chapelle και η δουλειά του με διάφορες σειρές έργων σε σχέση με την θρησκεία τα 80’ς είναι επίσης γνωστή. Όμορφα, αθώα και άγουρα ή αγύμναστα (όπως θέλετε πείτε το) ανδρικά κορμιά σε διάφορες στάσεις και παιδικά/νεανικά πρόσωπα σε γκρο πλαν απεικονίζουν ντροπαλά ή σκληρά τη σχέση ή τη σύγκρουση του δημιουργού με τη θρησκεία. Βλέπε Your Needs Me, Mirrors of God και Angels Saints and Martyrs
Στους τελευταίους να προσθέσουμε και την αναπαραγωγή του Saint Sebastian (1987) τους, μαζί με το φύλλωμα. Την αντιστροφή και την χρήση του μικρού ευαίσθητου αγοριού τύπειν La Chapelle σε αντίθεση με το έργο των Pierre & Gilles με το αγόρι με το καθ΄όλα καλοσχηματισμένο αντρικό σώμα…
ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΙΑΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ: CARAVAGGIO / ΑΝ. ΠΙΝΑΚΕΣ
Και στο 1:50 έχουμε την αρχή της αναγεννησιακής επίθεσης η οποία και θα συνθέσει όλες τις προηγούμενες εικαστικές οπτικές με την αισθητική του Caravaggio και της Αναγέννησης. Οι στάσεις που παίρνουν οι φιγούρες, τα ενδύματα, τα αντικείμενα, οι εκφράσεις είναι κατά βάση μεταφορές ή συνθέσεις που βασίζονται από/σε διάφορα γνωστά και άγνωστα έργα της Αναγέννησης. Φυσικά δεν λείπει η δραματική χρήση chiaroscuro/φωτοσκιάσεων (από τον Απολλόδωρο στον Caravaggio και τώρα στον Tarsem Singh) με αποτέλεσμα πλάνα βασισμένα στον Τενεμπρισμό. Οι φωτοσκιάσεις με αυτή την τόσο δραματική αντίθεση φωτός και σκοταδιού είναι κύριο χαρακτηριστικό του Τενεμπρισμού.
Στο 2:25 γίνεται μεταφορά του αριστουργήματος του Caravaggio’s, The Incredulity of St. Thomas, O άπιστος Θωμάς, με τον τύπο να χώνει άπληστα τη δαχτύλα τους στο σώμα του γεράκου με τσι φτερούγε.
Στο 4:33 μας απεικονίζει ο Ινδός τον άλλο πασίγνωστο πίνακα του Caravaggio, O Επιτάφιος Θρήνος, Deposition of Christ, όπου πάει τον φάγανε τον παππούλη.
Δυστυχώς η χρήση της λέξης θρησκεία ήταν αρκετή για τον σκηνοθέτη, που έφτιαξε μία παράλληλη οπτική και άσχετη ιστορία, συσχετίζοντας άμεσα τους στίχους με τις εικόνες. Δημιούργησε βέβαια ένα πανόραμα των 90’ς: κουλτούρα στην αισθητική βασιζόμενος στα στησίματα του Ταρκόφσκυ, εικόνες διαφόρων θρησκευτικών συμβόλων και ομοφυλοφυλικές απεικονίσεις αγγέλων, θεοτήτων, κλπ, εικόνες εργατικών προτύπων και τολμηρά κλεισίματα του ματιού στο Ανατολικό Μπλοκ. Από την άλλη φτιάχνει και αυτός μία αφήγηση, την στηρίζει και χρησιμοποιεί το τραγούδι για να τη διηγηθεί.
Σε αντίθεση με τον Stipe όμως που μιλάει για φόβο και απόρριψη. Θα μπορέσω να συμπέσω ποτέ με τον διπλανό μου ή θα τρέχω μονίμως να τον φτάσω; Θα με ερωτευτούν όπως ερωτεύομαι ή απλώς θα εξευτελίζομαι και θα καίγομαι; Θα με δεχτούν όπως είμαι ή πρέπει μονίμως να φοράω κάποια μάσκα μπας και; Η συνύπαρξη όπως την ονειρεύομαι είναι απλώς και μόνο απατηλή;
Ποιος κερδίζει; Το τραγούδι με το παράδοξο κυρίως όργανο (μαντολίνο) και τους ευαίσθητους στίχους; Ή το μονοδιάστατο εικαστικό αριστούργημα που του κοπάνησε ο Ινδός κατακούτελα;
